پا به پای عنوان بصری
عنوان مردي نكته سنج بود.روزي كه رفت خدمت امام صادق عليه السلام واز ايشان خواست كه از علمشان به اوبياموزد خوب دانست كه جواب امام صادق عليه السلام براي از سر بازكردن است. آخر آقا بهش گفته بود که زیر نظر ماموران حکومت است. گفته بود اذکار واوراد شبانه روزی دارد و وقت ندارد علم به کسی بیاموزد.آقا اورا حواله به مالک کرده بود. وقتي كه از نزد امام آمد خوب دانسته بود كه آقا در اوخيري نديده كه مايل نيست با او هم نشين باشد.اگرنه آقا اين همه شاگرد دارد و تا حالا به يكي شان نگفته كه من اذكار شبانه روزي دارم و وقت ندارم به تو علم بياموزم. افسرده و غمگين به طرف مسجد النبي روانه شد و آنجا با خداي خودش درد ودل كرد. ناراحتی اش انقدر شدید شد که دیگر حوصله نداشت از خانه خارج شود الا برای نمازجماعت.
آدم اگر زرنگ باشد با يك بار و دوبار ترد شدن از در خانه ي بزرگان نميرود و باز نگردد. شايد آقا مي خواسته امتحانش كند.همين شد كه چند روز بعد باز هم رفت در خانه ي مولا. غلام خانه بهش گفته بود آقا وقت ندارد. در حال عبادت است. او هم گفته بود حالا يك بار خدمت آقا بگوييد من آمده ام. شايد غلام حالش را كه براي آقا تعريف كرده بود آقا دلش به رحم آمده بود.او را پذيرفت اما هنوز سر سنگين است. عنوان با خودش گفت اگر همين سلام و زيارت برايم بماند و آقا مرا يكبار ديگر ترد كند بازهم خدا را شكر.آقا كنيه اش را پرسيده بود و او را تکریم نموده بود. آخر در عرب رسم است براي تكريم فرد او را با كنيه اش صدا ميزنند.
نجمه که سرا پاگوش شده بود گفت:” خوب بعدش چی؟ آقا بالاخره جوابشو دادن؟” گفتم:” آقا مهربان تر از آن است که سائلی را از در خانه اش ردکند.بعد کمی تامل پرسیده بودند حالا چه ميخواهي؟ عنوان قنددر دلش اب ميكرد كه آقا ازش حاجتش را پرسيده. يك بار ديگرهم از آقا خواسته بود که او را علم بياموزد. اینبار آقا جوابش را داده بود که :"علم آموختنی نیست. نوری است که خدا باید به آدم بدهد و آن هم با عبودیت واقعی حاصل میشود.” آقا اول وآخر حرف ها را بهش گفته بود.نجمه گفت:” من هم مثل عنوان غصه دار شدم. اینکه به امام زمانم نمیرسم حتما همین است که من هم عبودیتم مشکل دارد؟” جوابی ندادم و به قصه ادامه دادم.
عنوان خوب دانست که باید عبد شود تا به علم دست یابد اما پرسید:” حقيقت عبوديت چيست؟” خلاصه اش را بگویم آقا فرموده بود:"حقیقت عبودیت سه چيز است: اول اينكه بنده، خدارا مالک همه چیزبداند وازخودش هیچ چیز نبیند آنوقت است که اگرخدا امر کند که بگذارد وبرود برایش گران تمام نمی شود. دوم آنکه این بنده دیگر برای هیچ کاری تدبیر نمی کند و همه چیز رابه خداوند می سپارد. همین میشود که خودش را امانتدار خدا میبیند و راحت انفاق میکندو دیگر مشکلات برایش سخت نمی آید. سوم اینکه این بنده وقتی خودش را مشغول کاری میکندکه خدا بهش امر کرده است دیگر به خودش فخر و مباهات نمیکند.” نجمه همان طور که بلند بلند فکر میکرد گفت:” این میشه که این آدم دنبال فخر و مباهات نمیره و برای کسب مقام و منصب حرص نمی زنه. و این میشه که دیگه این آدم وقت خودش روبه چیزهای بیخود هدر نمیده” گفتم دقیقا آقا هم همین ها را گفته بودند.
نجمه! عنوان بصری تازه اصل عبودیت را فهمیده بود این بودکه از امام صادق علیه السلام خواست که نصیحتش کند. آقا هم او را به نه چیز وصیت کرده بود.سه تایش درباره ی تربیت نفس بود و سه تا درباره ی حلم و بردباری و سه تا درباره ی علم. بعد هم فرموده بود حواست را خوب جمع کن تا یاد بگیری و حتما عمل کنی.نجمه گفت:"حتما اینها پایه ی دست یافتن به عبودیت است؟”
ادامه دادم:” سخنان آقا مهم اند. اگر کسی عمل کنه همون میشه که باید باشه. فکر کنم مشکل ما طلبه ها هم همین هاست” رفتم دنبال بقیه ی دستان. میدانی برای تهذیب نفس چه باید بکنی؟ شکمت را نگه دار.تا گرسنه نشدی یا میل به چیزی نداشتی نخور که باعث حماقت است.وقتی هم خواستی بخوری نام خدا ببر. برای بالا بردن صبر وتحملت باید به این نکته ها دقت کنی.اول اینکه اگر کسی به تو گفت :"اگر يك كلمه بگوئي ده تا ميشنوي". به او بگو: “اگر ده كلمه بگوئي يكي هم نميشنوي!"دوم اینکه اگر کسی تو را دشنام داد بگو:” اگر راست میگویی خدا از من بگذرد اگردروغ است که خدا تورا بیامرزد. و سوم اینکه اگر کسی گفت تو را ناسزا میدهم تو بگو من خیر خواه تو ام و تورا مراعات میکنم. و سه چیز درباره ی علم این است که هرچه نمیدانی از علما بپرس یا بر احتیاط عمل کن و از فتوا بپرهیز.
سخنان حضرت صادق علیه السلام تمام شد و عنوان را مرخص نمود.نجمه که ناراحت بودگفت:” اگر این توصیه های امام صادق علیه السلام را انجام داده بودیم الان ما هم طلبه ی خوبی برای آقامون میشدیم.” گفتم: هنوز هم دیر نشده. بیا از الان این طور باشیم.”